Sunday, February 11, 2007

कर कर करा

विंदा करंदीकरांचं "भारतीय स्त्रियांसाठी लिहीलेलं स्थानगीत" परवा ऐकलं (सौजन्य : नक्षत्रांचे देणे)

कर कर करा, मर मर मरा.

दळ दळ दळा, मळ मळ मळा, तळ तळ तळा
तळा आणि जळा.

बाज बाज बाजा, पाज पाज पाजा, पोस पोस पोसा
पोसा आणि सोसा.

धू धू धुवा, शिव शिव शिवा, चिर चिर चिरा
चिरा आणि झुरा.

कुढ कुढ कुढा, चिड चिड चिडा, झिज झिज झिजा
शिजवा आणि शिजा.


चटका बसला.

आमची पिढी भाग्यवान. आमच्यापैकी बहुतजणींना जळावं, सोसावं, झुरावं, शिजावं लागलं नाही. (आणि हे मी फक्‍त सुशिक्षित मध्यमवर्गींयांबद्दल बोलतीये). हा काळाचा महिमा आहे का? की मागच्या कित्येक पिढयांनी सोसून, वेळोवेळी त्याविरुद्ध झगडून आमच्यासाठी कमावून ठेवलेलं हे पुण्य आहे? असं असताना, विंदांनी जे शब्दात मांडलं ते प्रत्यक्ष न अनुभवता देखील आम्हाला कळतं का? डोळे मिटून क्षणभर मागच्या पिढीतल्या स्त्रियांचा विचार केला की अंगावर सर्रकन् काटा येतोच न? त्यांच्या परिस्थितीच्या नुसत्या कल्पनेनं हताश झालंसं वाटतंच न? वाडा चिरेबंदी मधली "सुख मिळेना तेव्हा मीच सुखास दूर लोटून दिलं" असं म्हणणारी आई आठवते. सुन्न व्हायला होतं, रागही येतो.

हे सगळं आम्ही कुठेतरी पाहिलंय्, आया-आज्यांकडून ऐकलंय्, स्वानुभवकथनातून वाचलंय्. मग मला प्रश्न पडला. मी जर हे असं काही सोसलं नाही, तर मला या "भारतीय स्त्रियांबद्दल" जे काही वाटतं ती सहानुभूती आहे की फक्‍त हळहळ? एक स्त्री म्हणून तो बसलेला चटका विंदांनी बघितलेल्या आणि म्हणून उत्कटपणे मांडलेल्या चटक्यापेक्षा वेगळा आहे का? मागच्या पिढयांमधून रक्‍तात वाहत आलेला वारसा आहे का? अजून काही पिढया भविष्यात डोकावून बघितलं, तर त्या भविष्यातल्या स्त्रीलाही असाच चटका बसेल? की काळाच्या ओघात ती जखम भरून निघाली असेल?

माहीत नाही.

5 comments:

Mints! said...

तुझे लिखाण खुप आतुन आलेय.

मला असे वाटते की आपल्या जाणिवा अजुन बोथट नाहीत झालेल्या. म्हणुन शब्दात मांडलेले सुद्धा हृदयाला स्पर्शुन जाते - स्वत: सोसले, भोगले नसले तरी. आणि मन जर कोणतीही गोष्ट स्वत:ला लावुन घेतच नसेल तर मग ते शब्द पण फ़क्त शब्दच रहातात अनुभुती/जाणिव होत नाहीत.

Monsieur K said...

well, if you find it difficult yourself, i guess its nearly impossible for us men to comprehend or even 'sympathise' what the indian women in previous generations have been through.

another coincidence is the day you have published this post on your blog, Harvard University has announced its first ever woman president in its 371 year history.

the issue of gender equality, or rather inequality indeed seems to be a universal phenomenon.

hopefully, things are getting better n better with every passing day & generation.

~ ketan

Sumedha said...

Ketan, it's not that I find it difficult to comprehend or sympathise. What I find difficult is the the source of that "comprehension", because clearly, it is not in my own experiences, at least not to such a grave intensity as the poem puts it. And I wonder how the empathy and sympathy will change for generations to come.

Thanks for the information tidbit about Harvard. We have a long way ahead!

Prasad Chaphekar said...

लेख अगदी तंतोतंत पटला. never had thought about this...

Oxymorons said...

Its true that we have not witnessed that pain depicted here. But I honestly wonder if this wound would ever heal..

Some wounds hv never healed in history, the exploitation of women, particular casts, races etc hv darkened history. And this humiliation doesnt fade away with time unfortunately.

Israel, and Ram Janma bhumi are the best examples of how these wounds keep bleeding even after centuries.